Polityku! Naucz się wreszcie czym jest krzywa Laffera!

„Za mało wpływów z akcyzy na papierosy i alkohol? Podnieśmy ją o kilka procent! Spada sprzedaż biletów komunikacji miejskiej? Żaden problem – uchwalamy podwyżkę cen biletów! Coraz większy deficyt, a budżet się nie spina? Podatki w górę i po problemie!”. Tak wydaje się myśleć większość rządzących, którzy z góry zakładają, że ludzie będą płacić więcej za to samo. A to bardzo kosztowny błąd.

 

Krzywa Laffera to termin ekonomiczny ilustrujący zależność między stopą opodatkowania dochodów, a wpływami do budżetu państwa. W praktyce pokazuje ona w jaki sposób podatnicy reagują na wzrost lub spadek wysokości podatków. W przypadku gdy są one niskie szybciej powstają nowe firmy, które zatrudniają więcej pracowników, przez co wpływy z tytułu świadczeń obowiązkowych są większe, na czym zyskuje skarb państwa. W momencie gdy podatki są podwyższane właściciele firm, chcąc utrzymać dotychczasową rentowność, uciekają do szarej strefy bądź zmieniają formy zatrudnienia na tańsze (np. umowa zlecenie zamiast o pracę). W efekcie do państwowej kasy trafia coraz mniej pieniędzy. Ponadto, dotychczasowo zatrudnione osoby zamiast odprowadzać podatek dochodowy ustawiają się w kolejce po zasiłek dla bezrobotnych, co dodatkowo uszczupla budżet.

Krzywa Laffera jest też znana każdemu kto prowadzi działalność biznesową. Zwiększając ceny naszych produktów bądź usług w pewnym momencie osiągamy poziom, w którym są one odbierane przez klientów jako zbyt drogie, w efekcie czego choć mamy wyższą rentowność to tracimy wolumen sprzedaży, przez co zyski są niższe niż przy małej marży. Pośrednim rozwiązaniem dla tego dylematu, który wymyślono już wiele wieków temu, a dziś jest nielegalny, jest zmowa cenowa. Wystarczy ustalić ze swoimi konkurentami, że cena danego towaru będzie utrzymana na danym poziomie, tak aby klienci nie mieli tańszej alternatywy. Przykłady sytuacji, gdy ceny tych samych towarów lub usług są podejrzanie na takim samym (wysokim) poziomie zna chyba każdy. W przypadku podatków sytuacja jest jeszcze trudniejsza niż przy zmowach cenowych, gdyż państwo jest ich monopolistą.

 

Podwyżka cen biletów = 10 milionów mniejsza sprzedaż

Tymczasem decyzje rządzących sprawiły, że obecnie wręcz spadamy ze szczytu krzywej Laffera. Przykładem jest tutaj polityka podnoszenia cen biletów komunikacji miejskiej. Rzadko które miasto na świecie było budowane od zera jak Dubaj, gdzie większość dróg miejskich ma 4 pasy w każdym kierunku. W efekcie mamy zakorkowane centra miast, którym można ulżyć jeśli mieszkańcy przesiądą się do autobusów, tramwajów i metra. Tymczasem zamiast promować transport miejski i nagradzać tych, którzy zostawiają samochód pod domem, poszczególne miasta sukcesywnie podnoszą ceny biletów.

W 2012 r. w Warszawie sprzedano łącznie 88,9 mln biletów na komunikację miejską, podczas gdy w 2011 r. było ich aż o 10 mln więcej. Urzędnicy najwyraźniej nie widzą związku pomiędzy wzrostem cen biletów a spadkiem ilości ich sprzedaży, gdyż planują kolejną podwyżkę, przy okazji ograniczając niektóre linie i skracając godziny kursowania metra. W efekcie płacąc więcej, dostajemy mniej, a takie działanie to nie tylko domena stolicy. W minionym roku w Katowicach ceny biletów poszły w górę o 7 proc., w efekcie czego  sprzedano aż o 3,5 mln biletów jednorazowych mniej niż w 2011 r. i o 3,7 mln mniej okresowych. W Białymstoku opłaty za bilety jednorazowe wzrosły o 16 proc., co przełożyło się na to, że ich sprzedaż przez rok spadła o 2,8 mln sztuk. W efekcie przychody tamtejszej komunikacji miejskiej zwiększyły się jedynie o 1 proc. w porównaniu z 2011 r. Zwiększanie kosztów transportu miejskiego przyczynia się do strat w innych obszarach: zamiast rozładowywać ruch w miastach zwiększają się korki, w których tracimy więcej czasu i produkujemy więcej spalin.

 

Podwyżka akcyzy cudownie zmniejszyła liczbę palaczy o 25%?

Wręcz przeciwnie – o tyle spadła sprzedaż legalnych papierosów w ostatnim kwartale minionego  roku po serii podwyżek akcyzy jakimi są one objęte. W całym 2012 roku sprzedaż legalnych wyrobów tytoniowych zmalała o 6,3 proc. do 52,1 mld sztuk, a w ostatnim kwartale aż o 25%. Nie oszukujmy się – rynek tytoniowy nie maleje dlatego, że spada liczba osób palących. Jak wynika z badań CBOS, ich liczba od lat utrzymuje się na stałym poziomie, wynoszącym 30 proc. dorosłych Polaków. Przez podwyżki akcyzy coraz bardziej opłacalny jest przemyt oraz nielegalna produkcja, która prowadzi do spadku wpływów do budżetu z tytułu akcyzy i vatu, przy niezmiennej liczbie palaczy. W latach 2003–2012 podwyżki podatków jakimi są objęte wyroby tytoniowe przekroczyły 190 proc., co przełożyło się na wzrost cen produktów o 145 proc.

 

Im mniej, tym więcej

Prawo Laffera to ekonomiczna teza, która bardzo dobrze sprawdza się w praktyce. W latach osiemdziesiątych w Wielkiej Brytanii stawki podatków osobistych zredukowano z 83% do 40%, we Włoszech odpowiednio z 72 do 50%, a w Kanadzie z 43 do 29%. W efekcie zmniejszając wysokie stopy rząd otrzymał więcej dochodu od podatników, niż otrzymałby przy obowiązywaniu wysokich podatków. Na początku tego wieku mieliśmy w Polsce przykład co się stanie, gdy politycy postąpią inaczej. Akcyzę na samochody podniesiono z 4% do 6% w efekcie czego wpływ z tytułu akcyzy zwiększył się o 30 milionów zł, ale wpływ z podatku VAT zmalał o 43 miliony. W ostatecznym rozrachunku podwyżka o dwa punkty procentowe kosztowała Skarb Państwa stratę 13 milionów złotych.

Umiejętne wykorzystanie prawa Laffera pomoże politykom podwójnie. Zyskają poparcie obywateli, którzy będą pamiętać, że to właśnie dzięki nim potaniały dane towary bądź usługi, a ponadto pozyskają oczekiwane większe wpływy do budżetu. W czasach, gdy setki tysięcy Polaków emigruje do innych krajów podając za powód lepsze standardy życia, a przedsiębiorcy coraz chętniej zakładają firmy za granicą dzięki niższym obciążenia podatkowym, jest to szczególnie ważne.

 

 

W teorii:

Krzywa Laffera to koncepcja teoretyczna, która graficznie ilustruje zależność między stawką opodatkowania a dochodami budżetowymi państwa z tytułu podatków. Została opracowana w latach 70. XX w. przez amerykańskiego ekonomistę Arthura Laffera. Jak podaje Wikipedia, Laffer w politycznym biznesie cytowany jest częściej niż wszyscy amerykańscy nobliści w dziedzinie ekonomii razem wzięci. Podczas gdy odkrycia i teorie Miltona Friedmana – amerykańskiego geniusza ekonomii – idą w zapomnienie albo są modyfikowane wedle potrzeb korporacji i banków, Laffer – doradca Kennedy’ego i Reagana – ze swoją trywialną teorią przeżywa kolejną młodość. (fot. wikipedia)

 

[notification type=”help”]

Aby pobrać ten numer Equity Magazine podaj swój adres mailowy, na który prześlemy link do pobrania.

E-mail:

Imię:

Zgadzam się z Polityką Prywatności

Na wskazany adres wyślemy linki do Equity Magazine

[/notification]